Ceny warzyw i owoców - mocno w górę!
W 2023 roku konsumenci w Polsce i Europie muszą liczyć się z wyższymi cenami warzyw i owoców (Niektóre warzywa, takie jak cebula czy pomidory, osiągnęły rekordowe poziomy cenowe) Prognozuje się, że ceny warzyw i owoców mogą spaść dopiero w drugiej połowie roku 2023, jeśli poprawi się sytuacja na rynku paliw i pogoda, które są wynikiem wielu czynników. Do najważniejszych należą: anomalie pogodowe, inflacja, wzrost cen energii, kryzys na Ukrainie i ograniczenia w dostawach.
Wzrost cen energii
W Europie kryzys na rynku warzyw został pogłębiony przez mniejszą produkcję zimową w szklarniach w Wielkiej Brytanii i Holandii z powodu wysokich kosztów energii. W brytyjskich supermarketach zaczęło brakować ogórków, sałaty, papryki, pomidorów, brokułów i owoców cytrusowych. Holenderscy producenci warzyw szklarniowych zapowiadają jednak, że będą mogli zwiększyć swoją produkcję w drugiej połowie roku 2023 dzięki spadkowi cen gazu.
Anomalie pogodowe i ograniczenia w dostawach
Anomalie pogodowe dotknęły głównych producentów warzyw i owoców na południu Europy i północy Afryki, gdzie wystąpiły susze, powodzie, gradobicia i przymrozki. To spowodowało znaczne straty w uprawach i zmniejszenie podaży na rynku. Na przykład Hiszpania straciła około 40 proc. zbiorów pomidorów, a Maroko około 30 proc. zbiorów cytrusów. Zła pogoda utrudnia transport i dystrybucję warzyw i owoców. Niektóre owoce i warzywa są trudno dostępne lub drogie ze względu na ograniczenia w dostawach spowodowane przez pandemię COVID-19 lub problemy logistyczne na granicach państwowych.
Inflacja
Inflacja jest kolejnym czynnikiem podnoszącym ceny warzyw i owoców. W styczniu 2023 roku wskaźnik inflacji w strefie euro wyniósł 9,1 proc., a w Polsce 8,5 proc., co oznacza utratę siły nabywczej konsumentów. Ponadto inflacja wpływa na wzrost kosztów produkcji i transportu. Wzrost cen energii jest związany z inflacją, ale także z polityką klimatyczną Unii Europejskiej, która wprowadza coraz wyższe opłaty za emisję dwutlenku węgla. To podnosi koszty ogrzewania szklarni oraz chłodzenia i przechowywania produktów świeżych.
Kryzys na Ukrainie
Kryzys na Ukrainie jest najnowszym zagrożeniem dla rynku warzyw i owoców w Europie. Po wybuchu konfliktu zbrojnego między Ukrainą a Rosją na początku marca 2023 roku, Unia Europejska wprowadziła sankcje gospodarcze przeciwko Rosji oraz limity sprzedaży niektórych produktów rolnych do tego kraju. Wojna na Ukrainie doprowadziła do zwiększenia inflacji i kosztów produkcji warzyw, a także ograniczyła dostęp do taniej siły roboczej i rynków zbytu.
Ceny warzyw w Polsce w 2023 roku są znacznie wyższe niż w poprzednich latach i należą do najwyższych w Unii Europejskiej. W styczniu 2023 r. ceny warzyw w Polsce były średnio o 20,9 proc. wyższe niż w styczniu 2022 r., o ok. 36 proc. wyższe niż w styczniu 2021 r. i o 30 proc. wyższe niż w 2020 r. W porównaniu do średniej unijnej, ceny warzyw w Polsce były o 14 proc. wyższe.
Eksperci prognozują, że ceny warzyw i owoców będą się stabilizować dopiero po ustabilizowaniu sytuacji politycznej na Ukrainie oraz poprawieniu się warunków pogodowych w krajach południowej Europy i Afryki Północnej.